O, radości!

O, radości!
Koncert inaugurujący XXIV Festiwal Sinfonia Varsovia Swojemu Miastu im. Franciszka Wybrańczyka
Teatr Wielki – Opera Narodowa, 13 maja 2024

To był piękny i rzeczywiście pełen radości koncert. Fetował trzy rocznice: dwudziestą przystąpienia Polski do Unii Europejskiej (1 maja 2004), trzydziestą piątą przełomowych wyborów parlamentarnych w Polsce (4 czerwca 1989) i dwusetną prawykonania IX symfonii Ludwiga van Beethovena (7 maja 1824).

Soliści i solistki koncertu, maestro Nánási i Jakub Haufa – I koncertmistrz Sinfonii Varsovii. Fot. Serwis SV

Najsilniejszy akcent został położony, oczywiście, na rocznicę wejścia Polski do Unii. Na wyjątkowość koncertu wpłynęło także niecodzienne wykonanie. Chór śpiewający w czwartej, wokalnej części symfonii składał się z dwóch zespołów. Profesjonalnego Chóru Filharmonii Narodowej oraz stworzonego specjalnie do tego wykonania Warszawskiego Chóru Obywatelskiego. Został on wyłoniony spośród warszawiaków amatorów w drodze przesłuchań, przeprowadzonych przez organizatora i gospodarza wydarzenia – Sinfonię Varsovię.
Soliści byli doborowi: Tomasz Konieczny, Agnieszka Rehlis, Iwona Sobotka, Tadeusz Szlenkier.
Chóry przygotował Bartosz Michałowski – dyrektor chóru Filharmonii Narodowej, a Sinfonię Varsovię, chóry i śpiewaków poprowadził Henrik Nánási – były generalny dyrektor muzyczny berlińskiej Komische Oper.

Wykonanie XI symfonii poprzedziło wspólne odśpiewanie przez chóry, solistów i publiczność Mazurka Dąbrowskiego i Ody do radości, stanowiącej apogeum ostatniej symfonii Beethovena.

Wspólne odśpiewanie hymnów Polski i UE poprzedziła próba, którą poprowadził Daniel Mieczkowski. Fot. Serwis SV

To się często nie zdarza, żeby cała publiczność została włączona do wykonawców koncertu. Fot. Serwis SV

Świetny był pomysł minipróby dla publiczności, którą z wdziękiem poprowadził Daniel Mieczkowski – młody dyrygent rezydent Sinfonii Varsovii. Teksty Mazurka Dąbrowskiego i Ody do radości Friedricha Schillera w polskim przekładzie Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego były wyświetlane na ekranie, a zatem zostały odśpiewane wszystkie zwrotki obu hymnów. Tak pięknie zaśpiewanego hymnu Polski z towarzyszeniem orkiestry symfonicznej dawno nie słyszałam.

A potem już nastąpiła Dziewiąta w pełnej krasie. Finał symfonii z wyczekiwaną przez słuchaczy Odą do radości (przez niektórych zapewne z niecierpliwością) rozpoczynają motywy przewodnie poprzednich trzech części, przerywane recytatywami wiolonczel i kontrabasów. Bas solo jako pierwszy głos ludzki rozlegający się w IX symfonii, śpiewa w języku Schillera słowa: „Przyjaciele! To nie ta pieśń, śpiewajmy radośniej”. Po czym orkiestra zaczyna grać temat wyczekiwanej Ody, podejmowany przez basa (tu był znakomity Tomasz Konieczny) i chór. Pieśń rośnie, dołączają się pozostali soliści.
Wykonanie IX symfonii d-moll Beethovena 13 maja 2024 r. w Teatrze Wielkim – Operze Narodowej było doskonałe, można powiedzieć; na miarę wydarzeń, których rocznice uświetniało.

PS
Ciekawostka odnośnie Ody do radości w roli hymnu Unii Europejskiej. Nasuwa się pytanie, dlaczego przyjęto ją w wersji instrumentalnej? Otóż, kiedy w 1985 r. postanowiono, że Oda do radości stanie się oficjalnym hymnem UE, szefowie poszczególnych państw i rządu Wspólnoty uznali, że jej hymn nie może być śpiewany ani w języku oryginału, tj. niemieckim, ani w przekładach krajów zrzeszonych. I słusznie. Ileż wersji musiałoby wtedy obowiązywać, i kto miałby decydować, którą kiedy wykonywać.
Warto wiedzieć, że istnieją trzy oddzielne wersje instrumentalne: na fortepian solo, na instrumenty dęte oraz na orkiestrę symfoniczną. Wszystkie opracował rodak kompozytora – Herbert von Karajan.

XXIV Festiwal Sinfonia Varsovia Swojemu Miastu potrwa do 9 czerwca 2024.
Kilka szczegółów TUTAJ